Kronologi Letusan Gunung Merapi Tahun 1930

delpher.nl

Dalam koran Leeuwarder nieuwsblad: goedkoop advertentieblad (23-12-1930), tertulis kronologi letusan Gunung Merapi pada tahun 1930. Berikut ini adalah narasi dan terjemahannya:

DE UITBARSTING VAN DE MERAPI. De berg werkt nog steeds

Betrekkelijk rustig ging 1930 aan Nejfcrlandsch Indië voorbij en het nu snel jeh einde spoedende jaar leek te zuljen overgaan in 1931 zonder dat schokkehde natuurrampen vielen te boeksta- Ven- Helaas: het heeft niet zoo mogen Zijn!

Even rekte zich één der vele vulkaanreuzen op Java en in een hel van rook vlammen werd over den kraterrand jk massa gloeiende lava en modder gevingerd, alles vernielend wat zij aanjfof op haar weg naar en door de vlakte - Doodsche verstikking heerscht nu J"aar nog enkele uren te voren vriendelijke berghellingen, groene wouden en uitgestrekte akkers, met haar nijvere arbeiders zichtbaar waren; bedekt is j*j'es onder een grijze, dikke aschlaag. *fen moet een stuk tropische natuur jjebben gezien dat werd beroerd door fen ailes verzengenden adem van de «>har om het beeld te kunnen oproepen •jat dit onfortuinlijke deel van Midden jfava op dit oogenblik biedt, schrijft 't **bl. De strijd om ontwikkeling, om °Pbouw, van lange jaren is tevergeefs fceweest: niets leeft meer, alle kiemen £ijn verstikt. Het groen gewaad der berghellingen en der vlakte is aschvaal geworden, een lijkkleur. Aan de grens der verwoesting zitten e bewoners, ontzet, geslagen door de ter neer. Zooals alleen een bilander zich geslagen kan toonen: 25feend, opgaand in de ellende van de ZlJnen, afgestompt en niet beseffend !fat plaats had en nu gebeuren moet. fin wie hecht zóó aan zijn huis, zijn erf, als juist deze Oosterlingen? Waar in dagen van nood de gebondenheid zoo duidelijk? Zij kenden de gevaren, maar besluiten om f*vnun schamele eigendommen te verklei, konden zij niet. Nu hebben dood en vernieling hen Achterhaald. Hun dorpen gingen opder, ?un familie kwam om. Voor heel lang ls alle hoop op de toekomst vernietigd. In tijden als deze verwacht de Inlander al zijn hulp van ons. Hij weet dat h}j — terecht! — altijd kan rekenen niet alleen op de sympathie, maar ook °P den daadwerkelijken steun der Hollanders.

, Laat niemand in dwazen waan volhouden dat de Inlander de beteekenis ?an het woord dankbaarheid niet kent. Wie Kromo en de zijnen in nood heeft gezien, weet beter. ledere bestuursambtenaar weet beter!

ZEVENHONDERD....

Och, wij praten dikwijls Van ons slecht klimaat, Dat is hier in Holland Zoon gewoontepraat. Maar ginds in de tropen Spleet de aard' vaneen.... Minstens zevenhonderd Zielen gingen heen..... Ginder in de tropen Is de hemel grauw Alles is er somber Van heet zand en rouw; Bovenaardsche machten, 't Onderaardsche vuur.... En voor zevenhonderd Sloeg het stervensuur.... ERNST KOS.

De hulpverleening.

Naar aanleiding van de berichten omjrent de ramp, veroorzaakt door den 'avastroom bij de uitbarsting van de Jlerapi, heeft de minister van Koloniën telegrafisch inlichtingen gevraagd aan ?eri gouverneur-generaal van Ned.-Indië ltl hoeverre hulp uit het moederland gewenscht zou zijn. De resident verzocht inmiddels om Jfiilitaire hulp, welke dadelijk werd verleend: 150 militairen, onder leiding van ~en kapitein van den Generalen Staf Du Croo, zijn naar het bedreigde gebied gezonden. Bij aankomst aldaar zijn zij direct begonnen de gewonden uit de gevaarlijke zone te brengen. De gewonen hebben allen ernstige voet- en beenwonden, die zij bekwamen bij het loopen door den laharstroom. , Onder de gewonden bevindt zich ook een Europeesehe opzichter van den "ulcanologischen dienst.

De berg werkt nog steeds. Er wordt echter geen groote vermeerdering bo- Ven het aanvankelijk getaxeerde getal v.an 700 slachtoffers verwacht, aangeven de meeste dessa's, die in de gevaarlijke zone liggen, ontruimd zijn. Het vee moest echter worden achtergelaten.

Sedert Zondagavond is weinig verandering in den toestand gekomen.

Gedurende den nacht kwamen wederom zeer onrustbarende berichten binnen omtrent de bedreiging van Sroemboeng, doch de laharstroom is ten minste acht kilometer van den grooten weg verwijderd, zoodat gevaar voor dien weg voorshands uitgesloten geacht mag worden.

De lahar-stroomen.

De ergste laharstroom werd gelocaliseerd boven Sroemboeng.. De lahars loopen in Zuid-westelijke richting. De vrees van de bewoners van het Klatengebied en de Zuidhelling voor den laharstroom is tot dusverre nog niet bewaarheid. Zelfs de aschregens waren tot dusverre zoo gering, dat de tabak niet beschadigd is. Het bestuur oordeelt, dat een bedreiging van Moentilan onmogelijk 's. Djokjakarta is eveneens volkomen buiten gevaar. De suikerstreken en de tabakstreken ten Zuiden van de Merapi zijn zeer bevreesd voor de mogelijkheid dat de laharstroom de bedding van de Opak zal bereiken. Voorloopig is echter alleen Sroemboeng en de Westelijke helling van de Merapi getroffen. Hier is de aanblik van de half bedolven dessa's verschrikkelijk. Bij het bezoek stootte men telkens weer op tientallen halfbedolven lijken. De militairen begroeven de dooden, waarbij telkens een vijftigtal in een gemeenschappelijk graf werd begraven. Het aantal zwaargewonden, dat naar het hospitaal is vervoerd, bedraagt 46. De ellende op de Westelijke helling van de Merapi is onbeschrijfelijk. Telkens moeten nieuwe dessa's ontruimd worden. Tegen het vallen van den avond trokken onafzienbare stroomen vluchtelingen in de richting van Klabak en Magelang. Dat het doodental zoo aanzienlijk is gestegen vindt zijn verklaring in het Feit, dat in den nacht, van Vrijdag op Zaterdag de lahar zich plotseling een weg baande in de richting van volkomen veilig gewaande streken, waar de ontruiming langzamer geschiedde en waar de bevolking dan ook volkomen door den laharstroom verrast werd. Om eenig idee te geven van den enormen steun, welke vereischt wordt, kan, schrijft de Tel., worden medegedeeld, dat, globaal geschat, de resident van Magelang belast is met de zorg voor circa 11.000 vluchtelingen, n.l. te Magelang 2000, te Sawangan 6000, te Doekoen 2000 en te Moentilan en te Salam circa 700. Een speciaal daartoe door het bestuur aanwezen ambtenaar zorgt voor de registratie van de vluchtelingen, terwijl de intendance, onder leiding van kapitein Bayens de voeding voor de vluchtelingen verstrekt. Minimaal berekend, heeft ieder vluchteling per dag zeker een half kilogram rijst noodig, hetgeen een totaal geeft van 6000 kilogram rijst per dag. Men moet er rekening mede houden, dat het niet bekend is, hoe lang deze menigte nog moet worden ondergebracht en gevoed. Een wederopbouw van le getroffen streek (indien dit althans mogelijk is) )zal tonnen gouds kosten. Voorts moeten barakken worden opgericht.

TERJEMAHAN:

LETUSAN MERAPI. Gunung itu masih aktif.

Tahun 1930 berlalu relatif tenang di Hindia Belanda, dan tahun itu, yang kini dengan cepat mendekati akhir, tampaknya akan memasuki tahun 1931 tanpa bencana alam yang mengejutkan. Sayangnya, itu tidak terjadi! Untuk sesaat, salah satu raksasa gunung berapi di Jawa meregang, dan dalam kepulan asap dan api, massa lava dan lumpur yang menyala-nyala mengalir di atas tepi kawah, menghancurkan segala sesuatu yang disentuhnya dalam perjalanannya menuju dan melalui dataran. Sesak napas yang mematikan kini merajalela, yang hanya beberapa jam sebelumnya, lereng gunung yang landai, hutan hijau, dan ladang yang luas, dengan para pekerja yang rajin, terlihat; kini tertutup oleh lapisan abu abu yang tebal. Seseorang harus pernah melihat sepotong alam tropis yang tersentuh oleh hembusan napas laut yang membakar untuk dapat membayangkan gambaran tentang apa yang ditawarkan oleh bagian Jawa Tengah yang malang ini saat ini, tulis **bl. Perjuangan untuk pembangunan, untuk konstruksi, selama bertahun-tahun telah sia-sia: tidak ada lagi yang hidup, semua kuman telah mati lemas. Hamparan hijau lereng gunung dan dataran telah menjadi abu-abu, pucat pasi. Di tepi kehancuran, penduduk duduk, putus asa, terpukul oleh hujan deras. Seperti hanya penduduk asli yang dapat menunjukkan dirinya terpukul: terkejut, tenggelam dalam penderitaan bangsanya, mati rasa dan tidak menyadari apa yang telah terjadi dan harus terjadi sekarang. Lagipula, siapa yang begitu terikat pada rumahnya, hartanya, seperti orang-orang Timur ini? Di mana lagi di masa-masa sulit ikatan itu begitu jelas? Mereka tahu bahayanya, tetapi mereka tidak dapat memutuskan untuk mengurangi harta benda mereka yang sedikit. Sekarang kematian dan kehancuran telah menimpa mereka. Desa-desa mereka hancur, sebuah keluarga binasa. Untuk waktu yang lama, semua harapan untuk masa depan telah hancur. Di masa-masa seperti ini, penduduk asli mengharapkan semua bantuan dari kita. Dia tahu bahwa dia—dengan benar!—selalu dapat mengandalkan bukan hanya simpati, tetapi juga dukungan nyata dari Belanda.

Jangan ada yang dengan bodohnya berpendapat bahwa penduduk asli tidak memahami arti kata "Rasa Syukur". Siapa pun yang pernah melihat Kromo dan orang-orang sepertinya dalam kesulitan tahu lebih baik. Setiap pejabat pemerintah tahu lebih baik!

TUJUH RATUS....

Oh, kita sering membicarakan iklim buruk kita, Itu hanya obrolan biasa di sini di Belanda. Tapi di sana di daerah tropis Bumi terbelah.... Setidaknya tujuh ratus jiwa telah meninggal.... Di sana di daerah tropis Langit kelabu Semuanya suram Dengan pasir panas dan ratapan; Kekuatan gaib, api bawah tanah.... Dan bagi tujuh ratus Saat kematian tiba.... ERNST KOS.

Upaya bantuan.

Menyusul laporan bencana yang disebabkan oleh longsoran salju selama letusan Gunung Jerapi, Menteri Koloni mengirim telegram kepada Gubernur Jenderal Hindia Belanda untuk menentukan sejauh mana bantuan dari negara induk akan diinginkan. Sementara itu, Residen meminta bantuan militer, yang segera diberikan: 150 tentara, di bawah komando Kapten Staf Umum Du Croo, dikirim ke daerah yang terancam. Setelah tiba, mereka segera mulai mengevakuasi korban luka dari zona bahaya. Semua korban menderita luka serius di kaki dan tungkai yang diderita saat berjalan melalui aliran lahar. Di antara yang terluka terdapat seorang pengawas Eropa dari layanan darurat.

Gunung tersebut masih dalam operasi. Namun, tidak ada peningkatan signifikan di luar perkiraan awal jumlah korban sebanyak 700 orang. Sebagian besar desa di zona bahaya telah dievakuasi, menunjukkan bahwa ternak harus ditinggalkan.

Situasi tidak banyak berubah sejak Minggu malam.

Selama malam, laporan yang sangat mengkhawatirkan muncul lagi mengenai ancaman terhadap Sroemboeng, tetapi aliran lahar setidaknya berjarak delapan kilometer dari jalan utama, sehingga bahaya terhadap jalan tersebut dapat dianggap dikesampingkan untuk saat ini.

Lahar mengalir.

Aliran lahar terburuk berada di atas Srumbung. Lahar bergerak ke arah barat daya. Kekhawatiran warga daerah Klaten dan lereng selatan mengenai aliran lahar belum terwujud. Bahkan hujan abu sejauh ini sangat minim sehingga tembakau belum rusak. Pihak berwenang menganggap ancaman terhadap Muntilan tidak mungkin terjadi. Yogyakarta juga sepenuhnya aman. Daerah penghasil gula dan tembakau di selatan Merapi sangat khawatir tentang kemungkinan aliran lahar mencapai dasar sungai Opak. Namun, untuk saat ini, hanya Srumbung dan lereng barat Merapi yang terkena dampaknya. Di sini, pemandangan desa-desa yang setengah terkubur sangat mengerikan. Selama kunjungan, mereka berulang kali menemukan puluhan mayat yang setengah terkubur. Tentara menguburkan jenazah, sekitar lima puluh di antaranya dikuburkan di kuburan massal. Jumlah orang yang terluka parah yang dibawa ke rumah sakit adalah 46 orang. Penderitaan di lereng barat Merapi tak terlukiskan. Desa-desa baru terus-menerus harus dievakuasi. Menjelang malam, arus pengungsi yang tak berujung bergerak menuju Klabak dan Magelang. Meningkatnya jumlah korban jiwa secara signifikan dijelaskan oleh fakta bahwa pada malam Jumat hingga Sabtu, lahar tiba-tiba menerjang daerah-daerah yang dianggap aman, di mana evakuasi berlangsung lebih lambat dan penduduk benar-benar terkejut oleh aliran lahar tersebut. Untuk memberikan gambaran tentang dukungan besar yang dibutuhkan, Tel. melaporkan bahwa, secara kasar diperkirakan, Residen Magelang bertanggung jawab atas perawatan sekitar 11.000 pengungsi, yaitu: di Magelang, 2.000, di Sawangan, 6.000, di Doekoen, 2.000, dan di Moentilan dan Salam, sekitar 700. Seorang petugas khusus yang ditunjuk oleh administrasi bertanggung jawab untuk mendaftarkan pengungsi, sementara petugas logistik, yang dipimpin oleh Kapten Bayens, menyediakan makanan bagi para pengungsi. Dihitung minimal, setiap pengungsi membutuhkan setidaknya setengah kilogram beras per hari, yang berjumlah total 6.000 kilogram beras per hari. Perlu diingat bahwa tidak diketahui berapa lama jumlah besar ini harus ditampung dan diberi makan. Rekonstruksi wilayah yang terkena dampak (jika ini memungkinkan) akan menelan biaya ratusan ribu dolar. Selain itu, barak-barak harus dibangun.

Link Koran: Leeuwarder nieuwsblad: goedkoop advertentieblad (23-12-1930)